Πηγή: Compasito, Εγχειρίδιο εκπαίδευσης στα ανθρώπινα δικαιώματα για παιδιά, δραστηριότητα με τίτλο “Μια φορά κι έναν καιρό…”, σελ. 136

Κριτήρια επιλογής: Μια εισαγωγική δραστηριότητα για τις θεμελειώδεις έννοιες του βιολογικού και του κοινωνικού φύλου. Αναδεικνύονται οι ομοιότητες και διαφορές των δυο φύλων ως προς τον βιολογικό παράγοντα αλλά και ο τρόπος που κατασκευάζονται οι κοινωνικές διαφορές ως προς τους ρόλους των δυο φύλων.

Προσαρμογές: Η αρχική άσκηση απευθύνεται μόνο σε μαθητές παιδικής ηλικίας και γίνεται με καταγραφή των διαφορών και των ομοιοτήτων των δυο φύλων σε χαρτιά από κάθε παιδί ξεχωριστά. Εδώ η καταγραφή γίνεται με ελεύθερο συνειρμό προφορικά από τους μαθητές κι ο/η συντονιστής/ρια γράφει τις απαντήσεις στον πίνακα. Στην παρούσα μορφή της, η δραστηριότητα μπορεί να απευθύνεται σε μεγαλύτερο εύρος ηλικιών και αποκτά μία περισσότερο ομαδική μορφή αφού δουλεύεται στην ολομέλεια της τάξης σε κάθε της στάδιο.

Περιγραφή δραστηριότητας

Στόχος: Η ανάδειξη των βιολογικών και κοινωνικών ομοιοτήτων και διαφορών ανάμεσα στα δυο φύλα και η συζήτηση για το πώς διαμορφώνονται.  

Εφαρμογή: Χωρίζουμε τον πίνακα σε δυο μέρη με τίτλους «Άνδρας, Αγόρι», «Γυναίκα, Κορίτσι». Ζητάμε από τα παιδιά να πουν όποιες λέξεις σκέφτονται αυθόρμητα για την κάθε στήλη και καταγράφουμε τις λέξεις. Αφού μιλήσουν όλοι οι μαθητές/ριες, σβήνουμε τις κοινές λέξεις από τις δυο στήλες και αφήνουμε αυτές που διαφέρουν. Στη συνέχεια υπογραμμίζουμε όσες λέξεις τα παιδιά θεωρούν ότι αν και τις σκεφτήκαμε για το ένα φύλο, θα μπορούσαν να αφορούν και στο άλλο (αν για παράδειγμα σκεφτήκαμε τη λέξη ταξιτζής ή οδηγός για τους άντρες και τα παιδιά πιστεύουν ότι και μία γυναίκα είναι ή θα μπορούσε να είναι οδηγός, υπογραμμίζουμε τη λέξη αυτή). Στη συνέχεια κυκλώνουμε όσες λέξεις η ομάδα πιστεύει ότι δεν μπορεί να ταιριάζουν και στα δύο φύλα. Εάν υπάρχει διαφωνία ανάμεσα στα παιδιά σε οποιαδήποτε λέξη, ακούμε τα επιχειρήματα των παιδιών στην ομάδα και αν δεν υπάρξει συμφωνία, αφήνουμε τη λέξη στον πίνακα χωρίς να την υπογραμμίσουμε, κυκλώσουμε.

Η συζήτηση στην ομάδα εξελίσσεται ανάλογα με τις απαντήσεις των παιδιών οι οποίες είναι διαφορετικές σε κάθε ομάδα σύμφωνα με την ηλικία των παιδιών, το πολιτισμικό τους υπόβαθρο κ.ά. Οι συντονιστές/ριες βοηθούν ώστε να γίνουν ξεκάθαρες οι έννοιες “βιολογικό φύλο” και “κοινωνικό φύλο” και συνδέουν τα ζητήματα φύλων που συζητούνται στην ομάδα με τα ανθρώπινα δικαιώματα, την ελεύθερη επιλογή, την ελεύθερη έκφραση. Στη διάρκεια της συζήτησης, μπορεί να γίνει διάκριση ανάμεσα στις έννοιες “στερεότυπο”, “έμφυλη διάκριση” ή “σεξισμός” καθώς και αναφορά στη ρητορική μίσους με βάση το φύλο, βιολογικό ή κοινωνικό.