Ο κύκλος με τις εικόνες
Θέμα: Στερεότυπες αντιλήψεις / Διακρίσεις / Ρατσισμός
Μέγεθος ομάδας: 8+
Ηλικιακή ομάδα: 10+
Χρόνος: 45 λεπτά
Υλικά: 4-5 εικόνες προσώπων από περιοδικά ή εφημερίδες
Πηγή: Εκπαιδευτικό πακέτο “All different, all equal”, δραστηριότητα με τίτλο “Every picture tells a story”, σελ. 81
Κριτήρια επιλογής: Η δραστηριότητα αποδίδει με ιδιαίτερα αποτελεσματικό τρόπο την έννοια των στερεότυπων αντιλήψεων που κυριαρχούν σε μία κοινωνία και μπορεί να αποτελέσει αφορμή για συζήτηση στην τάξη γύρω από τους λόγους ύπαρξής τους και τους τρόπους με τους οποίους αναπαράγονται καθημερινά. Οι μαθητές, μπορούν με τη βοήθεια του συντονιστή και του εκπαιδευτικού να αντιληφθούν πώς οι στερεότυπες αντιλήψεις μπορούν σε κάποιες περιπτώσεις να οδηγήσουν σε εκφράσεις κοινωνικού αποκλεισμού και ρατσισμού. Η δραστηριότητα έχει επίσης ενδιαφέρον εφόσον μέσω της συμμετοχής τους σε αυτή, οι μαθητές πληροφορούνται για σημαντικές προσωπικότητες των επιστημών και των τεχνών.
Προσαρμογές: Στην περιγραφή της δραστηριότητας, οι εικόνες που δίνονται στους μαθητές είναι τυχαίων προσώπων. Στην προσαρμοσμένη της μορφή εδώ, οι εικόνες δείχνουν πρόσωπα κοινής αποδοχής τα οποία έχουν διακριθεί σε διάφορους τομείς για τα οποία πιθανότατα δε γνωρίζουν οι περισσότεροι μαθητές. Οι εικόνες που επιλέγονται βέβαια, υπερτονίζουν κάποιο χαρακτηριστικό των προσώπων ώστε οι περισσότεροι μαθητές να τους προσδώσουν συγκεκριμένους χαρακτηρισμούς. Με τον τρόπο αυτό, είναι πιο εύκολο οι μαθητές να αντιληφθούν τις λανθασμένες κρίσεις που ίσως κάνουν για την ιδιότητα, την καταγωγή, το μορφωτικό, κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο των ανθρώπων κρίνοντας μόνο από την εικόνα τους. Μαθαίνουν έτσι πως τα στερεότυπα που δημιουργούνται και εκφράζονται σε μία ομάδα από τα μέλη της, πολλές φορές ακόμα και άθελά τους, απέχουν από την πραγματικότητα και δεν αποτελούν παρά αυθαίρετα συμπεράσματα για ανθρώπους που μπορεί να συγκεντρώνουν κοινά χαρακτηριστικά.
Περιγραφή δραστηριότητας
Σε πρώτη φάση, έχουμε κολλήσει στον τοίχο ή στον πίνακα μεγάλα λευκά χαρτιά, σε κάθε ένα από τα οποία έχουμε γράψει λέξεις όπως για παράδειγμα: άτομα με αναπηρία, Αιθίοπες, Άγγλοι, πρόσφυγες, καλλιτέχνες, φτωχοί, ακτιβιστές, γυναίκες, πολιτικοί, Κινέζοι κ.ά. Φροντίζουμε οι λέξεις μας να μην σχετίζονται άμεσα με μαθητές της ομάδας.
Ζητάμε από τους μαθητές να γράψουν τη λέξη/φράση που τους έρχεται πρώτη στο μυαλό για τους ανθρώπους αυτούς. Τους λέμε να μη διαβάζουν τις προηγούμενες απαντήσεις αλλά να γράψουν την πρώτη δική τους σκέψη. Πρέπει να υπάρχει ησυχία και να μη γίνεται συζήτηση ακόμα σε αυτή τη φάση της δραστρηριότητας.
Αμέσως μετά, τα παιδιά κάθονται σε κύκλο και καθένας κρατάει ένα χαρτί και ένα μολύβι. Δείχνουμε μία εικόνα ενός ανθρώπου και κάθε παιδί γράφει στο κάτω μέρος του χαρτιού την πρώτη λέξη που σκέφτηκε για τον άνθρωπο μόλις είδε την εικόνα. Στη συνέχεια όλοι αναποδογυρίζουν τα χαρτιά τους και τα δίνουν στο επόμενο παιδί που κάθεται στον κύκλο.
Ζητάμε από τα παιδιά να γυρίσουν πάλι τα χαρτιά που κρατούν. Αλλάζουμε την εικόνα και καθένας πάνω από την προηγούμενη λέξη γράφει τη λέξη που σκέφτεται για τον άνθρωπο στη νέα εικόνα. Το παιχνίδι συνεχίζεται για όσες εικόνες θέλουμε. Για τις λέξεις που αναφέραμε παραπάνω, οι εικόνες που μπορούμε να δείξουμε είναι των: Χαϊλέ Γκεμπρεσελασιέ, Σακουντάλα Ντέβι, Φρέντι Μέρκιουρι, Φρεντερίκα Πελεγκρίνι, Μητέρα Τερέζα, Εντίθ Πιάφ, Στήβεν Χώκινγκ.
Καλό είναι τα πρόσωπα που δείχνουμε στα παιδιά να έχουν ξεχωριστά χαρακτηριστικά, ενδυμασία κλπ ώστε στη συζήτηση που θα ακολουθήσει να γίνει αναφορά στις στερεοτυπικές αντιλήψεις στις οποίες μπορεί συχνά να οδηγούμαστε.
Συζήτηση και αξιολόγηση
Μετά τη δραστηριότητα συζητάμε:
- Οι χαρακτηρισμοί που δώσαμε για τις ομάδες ανθρώπων αντιστοιχίζονταν με τις φωτογραφίες μας ή όχι?
- Οι χαρακτηρισμοί που δώσαμε για κάθε πρόσωπο ανταποκρίνονταν στην πραγματικότητα;
- Τι μας έκανε εντύπωση και γιατί;
- Από πού προέρχεται η πρώτη εντύπωση που έχουμε για κάποιον/α;
- Περιγράφουμε καταστάσεις που μπορεί η πρώτη μας εντύπωση για κάποιον να ήταν λάθος και καταστάσεις που η πρώτη εντύπωση που είχαν για μας ήταν λάθος. Ποιο ήταν το αποτέλεσμα;
- Τι δείχνει αυτή η δραστηριότητα για μας;
- Τι μάθαμε ως ομάδα;
- Πώς μπορούμε να προσέχουμε ώστε να μην οδηγούμαστε σε λάθος κρίση για κάποιον;
- Πόσο επικίνδυνα είναι τα στερεότυπα? Πού μπορεί να οδηγούν;
(eikones)